Damascusstaal is een materiaal met een bijna mythische reputatie. Je hoort vaak geruchten dat niemand echt weet hoe het wordt gemaakt, dus hoe rijm je dat met het feit dat er zoveel Damascus stalen messen zijn?
De technieken om Damascusstaal te maken door middel van patroonlassen zijn welbekend, en worden zelfs vandaag de dag nog regelmatig toegepast in messen die op maat gemaakt worden, en in hoogwaardige productiemessen, maar ook in sommige kopieën van slechte kwaliteit – maar later meer over hoe je het verschil kunt zien. Het zijn de materialen die vroeger werden gebruikt om Damascusstaal te vervaardigen waartoe wij geen toegang meer hebben en dit betekent dat, hoe goed modern Damascusstaal ook is, het niet precies hetzelfde is als het historische en antieke origineel.
De Geschiedenis
Damascusstaal werd gesmeed uit Wootz-staal in het gebied dat nu bekend staat als het Midden-Oosten en dat delen van West-Azië, Turkije en Egypte omvat. Het is het ontbreken van dit specifieke Wootz-staal dat het onmogelijk maakt Damascusstaal vandaag nauwkeurig te reproduceren.
Wootz staal werd vanaf de6e eeuw geproduceerd in Zuid-Indië en Sri-Lanka en werd wereldwijd geëxporteerd en zeer gewaardeerd voor de productie van gesmede zwaarden. Studies en pogingen van experimentele archeologen om Wootz- en Damascusstaal te reproduceren, hebben structuren aan het licht gebracht die “nano-draden” bevatten in de samenstelling van het staal, die aanwezig zouden kunnen zijn door het hout, de bladeren en ander organisch materiaal dat bij de productie van het staal is gebruikt. Dus, hoewel het vouwen van modern staal om ‘Damascus’ lemmeten te maken waarschijnlijk vrij nauwkeurig de manier weergeeft waarop Wootz staal tot lemetten werd gesmeed, is het maken van het Wootz staal in de eerste plaats het echte mysterie.
Damascus zwaarden van dit speciale staal waren buitengewoon in vergelijking met de alternatieven van die tijd en kregen een reputatie als uiterst sterk en scherp, maar ook door de prachtige patronen die op hun oppervlak te zien waren. Het zijn deze patronen die de meeste mensen tegenwoordig herkennen in wat wij Damascusstaal zouden noemen, of het dat nu vanuit historisch perspectief en/of op chemisch niveau werkelijk zo is of niet.
Modern Damascus
Totdat chemische analyse van echt Damascus staal mogelijk was, werd door velen aangenomen dat patroongelast staal hetzelfde was. Hoewel het patroonlassen vergelijkbare esthetische resultaten oplevert in termen van de patronen op het staal, is het niet echt hetzelfde als historisch Damascus, maar het is ongetwijfeld even mooi.
Net als bij deze messen zijn de patronen ook te zien in oudere geweerlopen, die werden gesmeed van ijzer vermengd met staal voor de sterkte. De term Damascus is algemeen aanvaard en wordt regelmatig gebruikt voor moderne gelaste stalen messen sinds de bekende smid en ontwerper van vele iconische messen, William Moran, een serie ‘Damascus messen’ onthulde op een messenbeurs in 1973.
Deze moderne Damascus is gemaakt van lagen op lagen staal, bewerkt door een smid en gelast tot één massieve staaf. De patronen in het staal, als gevolg van dit lasproces, variëren naar gelang van de bijzondere techniek die de smid toepast en door de staalsoorten die bij het smeden van de staaf worden gebruikt. Het wordt ook vaak versterkt door etsen met zuur. Dit patroon verschijnt echter niet alleen op het oppervlak van het staal, dus een eenvoudige manier om te bepalen of staal Damascusstaal is (ook al is het maar naar moderne maatstaven) is het oppervlak van het staal te slijpen en het dan opnieuw te beitsen. Als bij het etsen geen patroon te zien is, kan het zijn dat het patroon alleen aan het oppervlakte was en dit betekend dat het staal dus geen Damascus staal is. Het is niet nodig een mes te ruïneren om dit te testen, want het is voldoende het mes te slijpen.
Het Echte Product
Om vast te stellen of Damascus staal al dan niet echt Damascus staal is door het te slijpen en opnieuw te beitsen, moet u zich realiseren dat sommige Damascus stalen messen gelamineerde lemmeten hebben met een standaard stalen kern, die de snijkant vormt, en een Damascus buitenlaag. Dit betekent niet dat ze niet van Damascusstaal zijn, want het lamineren van messen is een gangbare praktijk om een sterke snijkant te verkrijgen, maar een iets zachtere en daardoor minder broze ruggengraat. Deze techniek wordt gebruikt om samuraizwaarden te maken en ook veel Scandinavische messen, zoals de bekende Fällkniven, en betekent dus zeker niet dat een mes van mindere kwaliteit is. Mcusta, een zeer bekende en hoogwaardige Japanse producent van zakmessen, produceert messen van gelamineerd Damascusstaal. Als u zou proberen een deel van het lemmet te slijpen en het opnieuw te beitsen, moet u weten dat alleen het Damascus gedeelte het patroon zal behouden. Sommige gewetenloze makers drukken echter een patroon op een blank stalen lemmet om het op Damascusstaal te doen lijken. Als je willens en wetens een goedkope kopie koopt, van een mes dat je in een videospel hebt gezien, is dat misschien niet het einde van de wereld, maar er zijn verkopers die proberen valse als echte Damascusmessen voor te stellen.
Damascus staal van de juiste kwaliteit is populair bij makers van op maat gemaakte messen en tevens bij messen uit het hogere segment in het algemeen. De prachtige patronen voegen een zekere esthetische aantrekkingskracht toe, maar het werk dat gepaard gaat met het patroonlassen van een stuk staal is enorm en dus zijn de kosten doorgaans hoger. De American Blades Smith Society staat erop dat een smid een Damascus lemmet van ten minste 300 lagen moet smeden om een “Master Smith” standaard te bereiken. Je kunt je voorstellen hoeveel werk zoiets met zich meebrengt, dus de kosten stijgen navenant. In feite moet u zeer goedkope Damascusmessen wantrouwen, want zelfs als zij de herbewerkingstest doorstaan, is het mogelijk staal te maken met het uiterlijk van Damascusstaal zonder gebruik te maken van materialen van hoge kwaliteit.
Als stukken staal van lage kwaliteit aan elkaar worden gelast, krijg je nog steeds de typische Damascuspatronen, en die patronen kunnen zelfs prominenter zijn, omdat sommige makers bewust materialen met een hoog nikkelgehalte kiezen voor extra contrast of soms helemaal geen staal gebruiken. Deze messen zien er misschien goed uit, maar ze houden hun snijkant niet en zijn dus niet echt functioneel als snijwerktuig. Het kan ook aan een behoorlijke warmtebehandeling ontbreken, en dit kan zowel voor een mes van gewoon staal als voor één van Damascusstaal een probleem zijn, maar er zijn genoeg gevallen bekend van goedkope ‘Damascus’ messen die online zijn gekocht, die nooit scherp zijn geworden of zijn gebleven en een vreselijke teleurstelling voor de koper zijn geweest.
Als je gaat investeren in een Damascus mes, maak het dan de moeite waard en koop een echt mes. Ja, het zal iets meer kosten, maar het hoeft zeker niet uw rekening te breken. Er zijn genoeg echt goede, vaste lemmet of opvouwbare Damascus messen, die geen duizenden euros kosten.
Enkele aanbevelingen
Er zijn een aantal specifieke Damascus stalen messen die uitstekende kwaliteit produceren en ook ook zeer redelijk geprijsd zijn. Dit zijn geen op maat gemaakte, unieke verzamelobjecten, maar het zijn zeer stijlvolle gereedschappen om te overwegen als je een eenvoudig Damascus stalen stuk gereedschap zoekt dat niet duur is.
Mcusta Bushi Zwaard
Een zeer stijlvol zakmes met een vlijmscherp gelamineerd Damascus stalen lemmet en een hamerslag afwerking op het bovenste deel van het lemmet. Een eenvoudig aluminium handvat en een diepe zak clip. Sommigen zouden dit soort mes een “gentleman’s” mes noemen, het soort mes dat je in je zak zou steken bij slimmere gelegenheden, maar niet noodzakelijk elke dag bij je zou dragen. Als u een gemiddeld goedkoop Damascus stalen vouwmes wilt, dan zijn Mcusta waarschijnlijk de fabrikanten om voor te gaan. Ze kosten ongeveer 200 euro, afhankelijk van het model, maar dat is beter dan de hogere prijs van sommige grote merken zoals Benchmade, die af en toe hun messen met Damascus stalen lemmeten aanbieden voor bijna duizend euro.
Couteaux Damas
We zijn natuurlijk een beetje bevooroordeeld, omdat we onze eigen messen maken, maar als u op zoek bent naar gesmede Damascus messen, kunt u een kijkje nemen in onze Pattern Welded collectie. Onze klanten zijn vooral fan van de ruwe look van onze messen die nog wat aanslag op het lemmet hebben.
BucknBear
BucknBear staat bekend om de productie van robuuste, betaalbare messen en produceert een aantal van hun modellen met echte Damascus lemmeten die zeker de moeite waard zijn om te bekijken, als u op zoek bent naar een fatsoenlijk buitenmes met een wat meer esthetische uitstraling.
Boker
Bekende Duitse messenmaker met een lange geschiedenis in het produceren van uitstekende messen. De meeste van hun messen zijn fantastisch, of ze nu een Damascus lemmet hebben of niet, maar ze produceren wel een aantal van hun messen met aantrekkelijke Damascus stalen lemmeten.
Sentou Irodori
Dit is niet een mes dat er uitspringt of dat het meest voor de hand liggende Damascus patroon heeft, maar al met al is het een fantastisch mes. Gemaakt volgens traditionele Japanse methoden, met super hoge kwaliteit blauw papier staal gevouwen tot 15 lagen, dit mes is vlijmscherp en de perfecte maat voor een algemene outdoor mes of utility mes. De toegevoegde waarde is dat het een echt mooi stukje traditioneel vakmanschap is.
Damascus Messen Vandaag
Wat u ook verlangt van een Damascus mes, of het nu puur decoratief is, een handgemaakt verzamelobject, een keukenmes van hoge kwaliteit of een meer utilitair vast lemmet of zakmes, er is altijd wel iets voor u bij. Let alleen goed op de vervalsingen, de slechte kwaliteit van sommige Damascus-constructies en op een slechte warmtebehandeling.
Als u een mes vindt dat bij u past, bedenk dan dat Damascus staal, dat op de juiste manier is gemaakt, u goed van pas zal komen als mes, maar dat staal geen magische kwaliteiten of eigenschappen heeft, en hoewel het even goed zal werken als de beste standaard stalen messen, moet u niet verwachten dat het meer zal doen dan dat. De oude echte Damascus, gemaakt van Wootz staal, heeft misschien beter gepresteerd dan andere zwaarden uit die tijd, maar de dingen zijn sindsdien vooruitgegaan en er zijn genoeg andere staalsoorten met hoge prestaties die zich kunnen meten met en soms zelfs beter presteren dan het moderne patroongelaste Damascus staal. Wat u wel krijgt, is een mes dat iedereen zal opvallen en dat een uniek stuk zal zijn, gewoon voor u om van te genieten.